Jak odczytywać wyniki badań społecznych?

Często w środkach masowego przekazu spotykamy się z krótkimi informacjami typu: jakiś procent Polaków opowiada się za… lub co trzeci Polak uważa, że…. . Bywa też, że tym samym badaniom nadawane jest inne znaczenie, inaczej są one przekazywane i interpretowane przez różne media, które się na nie powołują. Niewielu jednak odbiorców zadaje sobie trud sięgnięcia do pełnego raportu z badań, w którym powinien być zamieszczony opis metodologicznych założeń i procedury badań wraz z wykorzystanymi narzędziami badawczymi.

Jeśli zatem chcemy w pełni zrozumieć wyniki badań, warto znaleźć odpowiedź na podstawowe pytania: (1) Jaka była próba? – kim byli respondenci i jaka była ich liczba?  Czy próba była reprezentatywna? Jak dobrano próbę badawczą? (2) Jakie zadano pytania respondentom? – jaka była dokładnie treść pytań? oraz czy to było pytania otwarte czy zamknięte (jednokrotnego czy wielokrotnego wyboru?)? (3) Jaką metodę badawczą zastosowano? (4) Kiedy przeprowadzono badanie? – czy w czasie prowadzenia sondażu  były jakieś wydarzenia mające wpływ na przedmiot badania? (5) Jaka instytucja przeprowadziła badania? – czy cechowała ją niezależność i brak jakiegokolwiek interesu w uzyskaniu konkretnych wyników badań (5) czy przed odpowiedzią na pytania poproszono respondentów o jakieś dane np. socjometryczne? – jakie to były dane? (czy były to tzw. dane wrażliwe?) (6) jakie metody analizy danych zastosowano?

To kluczowe pytania, które warto zadać, żeby nadać prawidłowe znaczenie uzyskanym wynikom i móc wyciągnąć metodologicznie poprawne wnioski. Nie zawsze to, co pojawia się na „pasku telewizyjnym” odzwierciedla właściwą interpretację przeprowadzonych badań społecznych. Warto zatem sięgać do pełnych raportów z badań i dokonywać ich krytycznej oceny.

Autor: Wiesław Talik