Co wybrać? – badania ilościowe czy jakościowe?

Który sposób badania interesujących mnie zjawisk wybrać? Jakie narzędzia/ metody badawcze będą najbardziej odpowiednie do postawionego problemu? Jakie dane zbierać? – to pytania z którymi musi się zmierzyć każdy, kto planuje badania społeczne, ekonomiczne, psychologiczne itp. Nasi klienci stają przed podobnym dylematem. Prezentujemy zatem krótkie zestawienie zalet i ograniczeń badań ilościowych i jakościowych.

Badania ilościowe dostarczają odpowiedzi na pytania: ile? (poziom), jak często? (częstość), a gromadzone dane wyrażone są za pomocą liczb (przykładowe odpowiedzi: tak-nie, wybór A-B, skala nasilenia 1-5). Zaletą tego podejścia jest łatwość badania dużych prób z zapewnieniem anonimowości, krótki czas dotarcia do respondentów oraz stosunkowo niskie koszty, a także łatwość analizy uzyskanych danych. Ograniczeniem jednak jest brak możliwości pogłębienia i sprecyzowania udzielanych odpowiedzi przez badanych, a często brak bezpośredniego kontaktu badacza/ankietera z badanym może skutkować udzielaniem zdawkowych lub przypadkowych odpowiedzi.

Badania jakościowe dostarczają szczegółowej charakterystyki zjawisk i pozwalają na udzielnie odpowiedzi na pytania: co?, jak?, dlaczego? i bywa, że są niezbędne do nadania znaczenia i interpretacji danych ilościowych. Ukazują specyfikę unikalność i różnorodność badanych osób (pytania otwarte, które w czasie badania mogą być modyfikowane). Bezpośredni kontakt badacza z badanym pozwala na doprecyzowanie odpowiedzi oraz obserwację reakcji na zadawane pytania. Ograniczeniem jednak jest ich czasochłonność i kosztowość. Trudność może także dotyczyć analizy i interpretacji danych (ryzyko subiektywizmu).

Biorąc pod uwagą zalety i ograniczenia badań jakościowych i ilościowych sugerujemy w swoim projekcie badawczym uwzględnić oba podejścia, które wzajemnie się uzupełnią, co bez wątpienia podniesie wartość projektu badawczego (tzw. stosowanie triangulacji ilościowych i jakościowych metod badawczych). W oparciu o dane jakościowe możemy stawiać hipotezy weryfikowane później w badaniach ilościowych. Przeprowadzenie badań jakościowych, po analizie danych ilościowych, pozwoli na ich uzupełnienie oraz pełne zrozumienie i interpretację.

Autor: Wiesław Talik